نخستین همایش هوش مصنوعی در صنایع دریایی در دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف، در تاریخ 16 و 17 اردیبهشت ماه 1404، به میزبانی جمعی از پژوهشگران، متخصصان و مدیران ارشد صنعت برگزار شد. در این رویداد مهم، سه تفاهم‌نامه همکاری بین نهادهای علمی و صنعتی به امضا رسید که هدف آن‌ها توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی، ارتقای ایمنی دریانوردی و بهینه‌سازی عملکرد ناوگان و سازه‌های دریایی بود. نخستین تفاهم‌نامه بین دانشکده مهندسی دریا دانشگاه صنعتی شریف و شرکت ملی نفت‌کش ایران امضا شد؛ این همکاری به منظور بهینه‌سازی عملکرد ناوگان حمل‌ونقل دریایی و افزایش ایمنی دریانوردی از طریق به‌کارگیری فناوری‌های نوین هوش مصنوعی شکل گرفته است. تفاهم‌نامه دوم نیز میان شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا) و دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف به امضا رسید، که به پژوهش و توسعه سامانه‌های هوشمند در طراحی و ساخت سازه‌ها و شناورهای دریایی متمرکز است. سومین تفاهم‌نامه، میان مرکز پژوهشی مهندسی دریا دانشگاه صنعتی شریف، انجمن مهندسی دریایی ایران و انجمن هوش مصنوعی ایران تنظیم گردید تا بستری مشترک برای اجرای پروژه‌های پژوهشی، آموزشی و ترویجی در حوزه هوش مصنوعی دریایی فراهم آورد. این تفاهم‌نامه‌ها نویدبخش تحولات فناورانه‌ای در صنایع دریایی کشور هستند و می‌توانند در افزایش ایمنی، بهبود بهره‌وری و تحقق توسعه پایدار در این صنعت نقش اساسی داشته باشند.
دکتر محمدسعید سیف، دبیر علمی نخستین همایش هوش مصنوعی در صنایع دریایی، در افتتاحیه این رویداد با ارادت به یاد شهدای وطن و قدردانی از حضور مهمانان، از تمام کسانی که در برگزاری همایش سهم داشتند، سپاسگزاری کرد. ایشان با اشاره به جنبه‌های علمی همایش، ابراز داشت که به منظور موفقیت این گردهمایی، بخش‌های مختلفی طراحی شده است؛ از جمله انتشار ۷۸ مقاله برگزیده از میان ۱۲۲ مقاله دریافتی که پس از داوری دقیق توسط ۲۸ ستاد دانشگاه آماده ارائه شدند. علاوه بر این، مسابقاتی برای ایده‌پردازی برگزار شده که ۵۷ ایده نوآورانه را جمع‌آوری کرده و ۱۱ طرح برتر به‌صورت حضوری در همایش به رقابت پرداختند. دکتر سیف در خصوص کارگاه‌های تخصصی گفت که یکی از چالش‌های صنعت دریایی، کمبود نیروی متخصص در حوزه‌های نوین فناوری است و به همین دلیل، ۸ کارگاه تخصصی پیرامون موضوعاتی چون شبکه‌های عصبی، رباتیک، تعمیر و نگهداری تجهیزات دریایی، پردازش تصویر و استفاده از هوش مصنوعی در محیط‌های دریایی، در بستر این کنفرانس ارائه شد. او همچنین اشاره کرد که به رغم محدودیت‌های سفر، توانسته‌ایم ۶ وبینار علمی با حضور محققانی از کشورهای مختلف همچون فنلاند، انگلستان، آمریکا، سوئد، چین و روسیه برگزار کنیم، که برخی از آن‌ها ایرانیانی هستند که در دانشگاه‌های معتبر جهانی مشغول به تحقیق هستند و تجربیات‌شان می‌تواند راهگشای پروژه‌های داخلی باشد. در پایان، دکتر سیف خاطرنشان ساخت که این همایش آغازین فقط یک گام در مسیر توسعه هوش مصنوعی در صنایع دریایی است و ابراز امیدواری کرد که این رویداد به‌طور منظم و سالانه برگزار گردد و در ایجاد ارتباطات علمی و صنعتی موثر باشد.
در مراسم افتتاحیه همایش دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف، دکتر نوید ارجمند، رئیس محترم دانشکده، اهمیت ارتباط دانشگاه با صنعت را مورد تاکید قرار داد و ابراز امیدواری کرد که این همایش، آغازگر مسیر ادامه‌داری باشد. وی بر لزوم توسعه فناوری‌های صنایع دریایی به واسطه مرزهای گسترده دریایی ایران و اهمیت اجرایی شدن تفاهم‌نامه‌های همکاری بین دانشگاه و صنعت تأکید کرد. دکتر ارجمند همچنین اشاره کرد که برگزاری این رویدادها می‌تواند انگیزه دانشجویان را برای ماندن و خدمت به کشور افزایش دهد و از تعاملات و نمایشگاه‌های فناوری به عنوان ابزاری برای تشویق فعالیت‌های صنعتی دانشجویان یاد کرد. او ضمن قدردانی از تمام دست‌اندرکاران، از شرکت‌کنندگان تقاضا نمود نظرات خود را برای بهبود همایش‌های آینده ارائه دهند.
دکتر محمدهادی زاهدی، رئیس انجمن هوش مصنوعی ایران، در مراسم افتتاحیه نخستین همایش هوش مصنوعی در صنایع دریایی بر اهمیت توسعه فناوری‌های نوین در حوزه حمل‌ونقل و لجستیک دریایی تأکید کرد و بیان داشت که کشور نیاز مبرمی به هوشمندسازی در دو حوزه حیاتی لجستیک و زنجیره تأمین و همچنین تعمیرات و نگهداشت دارد. وی همچنین با اشاره به تجارب موفق بین‌المللی نظیر شرکت‌های شل، بی‌پی و سامسونگ، تأکید کرد که پیاده‌سازی سامانه‌های هوشمند و تحلیل داده‌ها توانسته است هزینه‌های نگهداری را تا میلیون‌ها دلار در روز کاهش دهد. زاهدی تصریح کرد که «هوش مصنوعی بدون هوشمندی فرآیند معنایی ندارد» و به عدم موفقیت بسیاری از تلاش‌ها در این حوزه به دلیل نبود طراحی دقیق فرآیندها اشاره کرد؛ او تأکید کرد که اصلاح و بهینه‌سازی فرآیندها پیش‌نیاز اصلی هوشمندسازی است. رئیس انجمن همچنین از توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی در توسعه سامانه‌های نگهداشت پیش‌بینانه خبر داد و بیان کرد که تحلیل داده‌های صوتی و لرزشی در برخی پروژه‌ها، امکان پیش‌بینی و کنترل توقف‌های پرهزینه در صنایع بزرگ را فراهم کرده است. او به فناوری‌های نوظهور مانند حسگرهای کم‌مصرف یادگیری ماشین (TinyML)، پردازش لبه‌ای (Edge Computing) و اینترنت اشیاء صنعتی ترکیب‌شده با هوش مصنوعی (AIoT) اشاره کرد و گفت که این فناوری‌ها امکان تحلیل لحظه‌ای شرایط موتور و ساخت مدل دیجیتال کشتی‌ها را فراهم می‌آورند. همچنین، زاهدی به تغییر تمرکز صنعت از سامانه‌های خودکار به خودمختار تا سال ۲۰۲۵ پرداخت و به اهمیت فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند در زنجیره تأمین دریایی اشاره کرد. او آینده صنعت دریایی را به‌ویژه با ساخت دوقلوهای دیجیتال کشتی‌ها، تحلیل بازار مبتنی بر هوش مصنوعی و توسعه سامانه‌های تصمیم‌یار در مدیریت بندری روشن توصیف کرد و افزود که پیش‌بینی‌ها نشانگر رشد ۲۵ درصدی بازار هوش مصنوعی در صنایع دریایی تا سال ۲۰۳۰ است. در پایان، زاهدی از اساتید، پژوهشگران و دانشجویان دعوت کرد تا در مجله علمی-پژوهشی انجمن هوش مصنوعی ایران مشارکت کنند، مجله‌ای که بر کاربرد و نوآوری تأکید ویژه‌ای دارد و از مقالات علمی و پژوهشی در حوزه‌های نوین استقبال می‌کند.
دکتر حسن رضا صفری، رئیس انجمن مهندسی دریایی ایران، در افتتاحیه نخستین همایش هوش مصنوعی در صنایع دریایی، بر اهمیت برگزاری این رویداد برای توسعه صنعت دریایی تأکید کرد و خاطرنشان ساخت که انجمن در چند سال اخیر آرزوی برگزاری چنین نشست‌هایی را داشته است. او با اشاره به دستاوردهای بازسازی انجمن و نقش دکتر سیف در فعالیت‌های اجتماعی و علمی، بر ضرورت همکاری و همدلی برای برگزاری موفق همایش تأکید کرد و به اهمیت هوش مصنوعی در عملیات‌های بندری و دریایی اشاره نمود. دکتر صفری با تأکید بر نیاز به بومی‌سازی فناوری‌ها و ایجاد فرصت‌های شغلی در حوزه‌های تکنولوژی‌های نوین، نقش هوش مصنوعی را در بهبود بهره‌وری و افزایش ایمنی در صنایع دریایی بررسی کرد و از ضرورت ایجاد کمیته‌های تخصصی برای تحول دیجیتال در این صنعت سخن گفت. در نهایت، او دعوت به اتحاد ملی و همکاری بین دانشگاه‌ها، صنعت و دولت کرد تا به سوی آینده‌ای روشن و پایدار برای صنایع دریایی ایران گام بردارند.
