نگاهی بر تجربه کشورهای ترکیه، قطر و امارات در زمینه سیاست های مهاجرتی

درباره گزارش

در حال حاضر بسیاری از کشورها در سراسر جهان با چالشهای پیری جمعیت و کمبود نیروی کار ماهر در بخشهای اقتصادی و مشاغل خاص روبرو هستند.
 تغییرات تکنولوژیک و گذار به اقتصادهای دانشبنیان، تقاضای نیروی کار کامال تخصصی و متنوع را ایجاد کرده است که اکثر کشورها نمیتوانند نیروی انسانی متخصص مورد نیاز را حداقل در کوتاهمدت و در حد نیازشان پرورش و توسعه دهند.
 این امر موجب ایجاد یک رقابت جهانی برای جذب استعدادها و اجرای طیف وسیعی از سیاستهای ملی و منطقهای برای جذب بهترین و درخشانترین استعدادها در میان کشورهای مختلف شده است.
 در واقع مکانیزم جذب نیروی انسانی ماهر در بسیاری از کشورهای دنیا تکمیل کننده پازل نوآوری و کارآفرینی در این کشورهاست. به عبارت دیگر بسیاری از سیاستگذاران در کشورهای مختلف دنیا از طریق جذب نیروی انسانی ماهر در صدد تحریک نوآوری و کارآفرینی در کشور مطبوع خودشان هستند.
 ایجاد مکانیزمهایی برای جذب و نگهداشت نیروی انسانی ماهر در ابتدا در بین کشورهای آمریکای شمالی و کشورهای اروپایی مشاهده شد اما با گذشت تقریبا دو دهه و درک اهمیت نیروی انسانی ماهر در بین کشورهای کمتر توسعه یافتهتر، اکنون شاهد گسترش چنین طرحهایی در میان کشورهای حوزه خلیج فارس و کشورهای همسایه همچون ترکیه هستیم.
 اگرچه کشورهای کمتر توسعه یافته همچون کشورهای حوزه خلیج فارس به صورت تاریخی مقصد بسیاری از نیروی کار کم مهارت و نیروی کار با مهارت متوسط بوده است اما تغییر رویکرد سیاستگذاران در این کشورها باعث گرایش این کشورها برای جذب نیروی انسانی ماهر و ایجاد مکانیزمهایی برای جذب و نگهداشت آنها شده است.
 اصلی ترین کانالهای جذب نیروی انسانی ماهر از مسیرهای دانشجویی و کاری اتفاق میافتد اما کشور ترکیه با اتخاذ سیاستهای جذب و ادغام بخشی از پناهندگان، از ظرفیت آنها در بخشهای مختلف کشور از جمله سرمایهگذاری، تحصیل و کارآفرینی پناهندگان بهرهمند شده است. بعالوه نیروی کار ارزان پناهندگان در ترکیه، زمینه توسعه بخشهای مختلف اقتصادی بخصوص در بخش مسکن و کشاورزی را فراهم کرده است.
 در واقع بسیاری از کشورها سعی میکنند از طریق 3 مکانیزم ارسال دانشجویان بومی برای تحصیل در یک کشور خارجی و بازگشت آنها )مکانیزم چرخش نخبگان(، جذب دانشجویان بین المللی و نگهداشت آنها بعد از فارغ التحصیلی و ارائه ویزاهای کاری بلند مدت به افراد مستعد که اغلب در قالب ویزاهای استعدادی، سرمایه گذاری، کارآفرینی و استارتاپی اعطا میشوند، نیروی انسانی مورد نیاز خود را در بخشها و صنایع مختلف جذب کنند.
 کشورهایی همچون ترکیه، قطر و امارات در راستای جذب نخبگان و نیروی کار ماهر خارجی سیاست اصالح قوانین و اعطای ویزای کاری و حتی اعطای تابعیت را در دستور کار قرار دادهاند. اعطای تابعیت به سرمایه گذاران خارجی در ترکیه از مهمترین سیاستهای این کشور بوده است که باعث جذب سرمایه ها و کارآفرینان خارجی شده است که یکی ز مهمترین آنها اتباع ایرانی بوده است.

 ایجاد و حمایت از نهادهای مرتبط با جذب نخبگان و تحصیل کردگان در کشورهای بررسی شده نشان میدهد که این نهادها عالوه بر ارائه تسهیالت برای جذب استعدادها و نیروی کار خارجی، به سیاست بازگشت نخبگان
نیز توجه زیادی مینمایند.